SDR: Special Drawing Rights (Özel Çekme Hakları)

SDR; Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından 1969 yılında meydana getirilmiş uluslararası rezerv para birimidir.  SDR, genelde bir hükümetin, diğerinin merkez bankasından onun ulusal parasını çekmesine imkan tanıyan bir haktır. Bu yazımızda SDR’nin CMR sigortasında ne işe yaradığını sizlerle aktarmak istedik. CMR sigortaları dışında, emtia nakliyat sigortası hakkında da emtia sahiplerini bu yazımızla bilgilendirmek üzere birtakım bilgileri sizler için derledik.

SDR para birimi ile nakliyecinin sorumluluğu?

Nakliyecilerin karayolu ile yurt dışı taşımalarındaki sorumlulukları kapsamında, emtialarda oluşan muhtemel hasarların tazminat hesaplamaları, SDR para birimi üzerinden yapılır. CMR (Convention Marchandise Routier) kapsamında brüt kg. başına 8,33 SDR olarak belirlenmiştir.

CMR nedir?

CMR (Convention Marchandise Routier), kamyon taşımacılığı ilkelerini belirli standartlara bağlayan, 56 ülkenin üye olduğu uluslararası bir anlaşmadır. CMR bir karayolu taşıma belgesidir. Bu belge uyarınca uluslararası CMR anlaşmasının tüm hüküm ve koşulları kabul edilmiş sayılır. Bu belgeye sahip olunması, tüm taşıma işlemlerinin CMR anlaşmasında belirtilenlere göre yapıldığı anlamına gelir.

CMR Sigortası nedir?

Karayolu ile yurt dışına taşıma işi yapan nakliyecilerin CMR anlaşması kuralları gereği düzenlenen yurtdışı taşıyıcı sorumluluk sigortasıdır.

CMR üyesi ülkeler?

Arnavutluk, Avusturya, Ermenistan, Belçika, Belarus, Bulgaristan, Bosna Hersek, Kıbrıs, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Estonya, Fransa, Almanya, Gürcistan, Yunanistan, Macaristan, İran, İrlanda, İtalya, Kazakistan, Ürdün, Kırgızistan, Litvanya, Letonya, Lübnan, Lüksemburg, Malta, Moğolistan, Fas, Karadağ, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Moldova, Rusya Federasyonu, Romanya, Slovakya, Sırbistan, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Suriye, Suudi Arabistan, Makedonya, Tacikistan, Tunus, Türkmenistan, Türkiye, Ukrayna, İngiltere, Özbekistan.

SDR para birimi nerelerde kullanılır?

Karayolu taşımalarında CMR Konvansiyonu, Multimodal taşımalarında FIATA kuralları, Havayolu taşımalarında ise Montreal Protokolü ile değişik Varşova Konvansiyonu sınırlı sorumlulukta başvurulacak para birimini SDR’dir. CMR sigortası hasar dosyalarının tazminat hesaplamalarında SDR kullanılır.

Karayolu taşımacılığında SDR nasıl hesaplanır?

SDR Uluslararası karayolu taşımacılığına ilişkin CMR Konvansiyonu’nun 23/3’ncü maddesi gereğince tazminat hesabının eksik brüt ağırlığının kilogramı başına 8.33 SDR hesap birimini aşmayacağını belirtmiştir. Dolayısıyla burada taşıyıcının kusuru sebebiyle zarar gören emtianın kg. başına azami sorumluluğu, 8,33 SDR ile sınırlandırılmaktadır.

Diğer taşıma biçimlerinde ise konvansiyonlara bağlı olarak, taşıyıcının sorumluluğu farklılık göstermektedir. Örneğin Uluslararası demiryolu taşımalarına ilişkin COTIF/CIM açısından tazminat miktarının üst sınırı brüt kilogram için 17 SDR olarak belirlenmiştir. 

TTK 882-2/b maddesine göre, CMR Konvansiyonu ile benzer bir şekilde, ‘’gönderinin bir kısmı değerini kaybetmişse, değerini kaybeden kısmının, net olmayan ağırlığının her bir kilogramı için 8,33 Özel Çekme Hakkını karşılayan tutar ile sınırlıdır.’’ şeklindedir. Dolayısı ile Yurt içi Taşıyıcı mesuliyeti, uluslararası taşımalarda olduğu gibi belirli esaslar ile sınırlandırılmıştır. 

SDR tazminat hesaplamasını bir örnek ile anlatmak gerekirse; 10 kg ağırlığında, 3.000 USD fatura bedeli olan ticari bir emtianın tamamen kullanılamaz hale gelmesi durumunda, taşıyıcının azami sorumluluğu;

10 kg x 8.33 SDR x 1.44029 USD (29.01.2021 tarihli 1 SDR karşılığı USD kuru) = 119,97 USD olacaktır.

Şayet emtianın fatura bedeli 100 USD olsa idi, taşıyıcının sorumluluğu fatura bedeli kadar olurdu. 

SDR karşılığı USD kuru: SDR para biriminin USD karşılığı yukarıdaki örnekte görüldüğü üzere, 29.01.2021 tarihinde 1,44 USD’dir. CMR üyesi ülkelerin kendi ülkelerinde uyguladıkları serbest kur rejimine göre, SDR para biriminin USD karşılık değeri de günlük olarak değişebilmektedir.

SDR, yurtdışı karayolu nakliyesi sırasında hasar tazminatlarının hesaplanmasına ilişkin olarak kullanılan uluslar arası bir para birimidir.

Karayolu taşımalarında meydana gelen hasarların CMR konvansiyonuna bağlı olan ülke sınırları içerisinde olması gerekir. CMR yurtdışı taşıyıcı sorumluluk sigortası kapsamında SDR döviz kuru üzerinden hasar tazminatları hesaplanır.

CMR ile Emtia Nakliyat Sigortası arasındaki farklar?

Yurtdışı taşımalar için CMR Sigortası yerine, emtia blog abonman veya sefer esaslı emtia nakliyat abonman sigorta sözleşmeleri yapılmışsa, SDR para birimi geçerli olmaz. Poliçede emtia için belirtilen döviz kuru hasar tazminatında geçerli olur. Primi de aynı döviz kuru üzerinden sigorta şirketine ödenmiş ise hasar tazminatı da aynı döviz cinsinden sigortalıya ödenir ve kur farkı zararı oluşmaz.

Şayet, emtia nakliyat sigortası abonman sözleşmesi, INSTITUTE CARGO CLAUSES (A) olarak düzenlenmiş ise CMR yurtdışı sorumluluk sigortası kapsamından çok daha geniş teminatlar sigortalı lehine sağlanmış olur. CMR sadece yurtdışı karayolu taşımalarında, taşıyıcının emtia sahibine karşı olan sorumluluklarını CMR anlaşması kapsamında yerine getirir. Taşıyıcının CMR kapsamındaki sorumluluğunu azami ölçüde karşılaması adına, CMR sigortası yeterlidir. Ancak SDR ile tazminat hesaplaması da dikkate alındığında, emtia sahibinin yaşayacağı herhangi bir hasarda oluşan zarar, CMR sigortasından tam olarak karşılanamaz. O nedenle emtia sahibi sigortalıların veya sigorta ettirenlerin (taşımaya aracılık edenlerin) yapması gereken sigorta,  all risk emtia nakliyat sigortasıdır. Emtianın yüklenmesi, taşınması, boşaltılması, aktarılması sırasında meydana gelebilecek olan birçok riske karşı güvence veren sigorta “All Risk Emtia Nakliyat” sigortasıdır. Bu sigorta ile sadece poliçede standart olarak istisna bırakılan haller teminat kapsamı dışındadır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde düzenlenen INSTITUTE CARGO CLAUSES (A) nakliyat sigortasının teminat kapsamı standarttır ve değişmez.

Neticede emtianın kendisini, yurt içinde veya yurtdışında en geniş güvence ile koruyan nakliyat sigortası türü, INSTITUTE CARGO CLAUSES (A) emtia nakliyat sigortasıdır.       

Nakliyat Sigortası Abonman sözleşmeler, Yıllık Abonman veya Yıllık Blog Abonman olarak düzenlenebilir. Çünkü, emtia cinsi, fiyat tarifesi çarpanı, muafiyet oranı, araç başı ve yıllık tahmini azami yükleme bedelleri, sevkiyat güzergahları ve benzeri şartlar, sigortalı lehine yıllık olarak avantajlı hale getirilerek sabitlenmiş olur. Ayrıca abonman sözleşmelerde belirtilen araç başı yükleme bedeli aşılmadığı sürece, poliçe yüklemeden sonra tanzim edilse dahi, sigorta şirketi var olan abonman sözleşmesinden dolayı yapılan sevkiyata teminat sağlar.

Nakliyat sigortasına başvurmak için TIKLAYINIZ

Nakliyat sigortalarınızda ONLİNE teklif ve poliçe işlemlerinizi yapabilmeniz için Teminatta.com Platformumuzdan yararlanabilirsiniz.

#SDR

#CMR

#EmtiaNakliyatSigortası

#AllRiskNakliyatSigortası

#EmtiaNakliyatAbonman

#EmtiaNakliyatBlogAbonman

#EnHesaplıNakliyatSigortası